alacayır köyü top çalma oyunu

ÇALMA TOPU

Tarihçesi

Köyümüzde oynanan yöresel oyunlardan biri olan çalma topu anlatılanlara göre köyümüzde uzun yıllardır,oynanırmış.Bu oyunun tarihçesi hakkında çeşitli rivayetler vardır. Bir rivayete göre bu oyunu daha önceleri buralarda oturan Ermenilerin getirdikleri, diğer bir rivayete göre bu oyunun Bizim yöre kökenli olduğu, ve buradan göçen Ermenilerin bu oyunu başka ülkelere götürdüğüdür.Bu oyun Amerikan Baseboll ile hemen hemen aynıdır.Tek farkı Amerikan Baseboll,unda top sert bir şekilde atılır,çalma topunda ise topu atan kişi ( * Danacı ) topu ( * yayar ) vuruş yapan kişinin rahat vurması için yavaş ve düzgün atar.Bu oyunu eskiden şimdiki toplar olmadığı için at kuyruğundan yapılan kıl toplarıyla oynanırmış, günümüzde ise tenis toplarıyla oynanır.

Oynanışı

Oyun 2 takım halinde oynanır, oyuncu sayısında sınırlama yoktur,ama fazla kalabalık olması tavsiye edilmez.Önce takımlar " Vurucu" ve " Tutucu " olmak üzere oyuna başlanır.Vurucu takımdan topa vuracak kişinin 3 kere vurma hakkı vardır, yalnız bu haklar topa ıska geçince kullanılır, 3 kere topa ıska geçen kişinin vuruş hakkı geçer.Eğer vurucu topa vurursa, koşmaya başlar ve daha önceden belirlene çizgiye kadar koşması gerekir, tutucu takım eğer topu havada yakalarsa oyun el değiştirir,karşı takım "vurucu" olur, yada topu yakalayıp koşan kişiyi vururlarsa yine el değişir.Eğer vurucu yakalanmadan çizgiyi geçerse orada bekler ve ondan sonraki vurucu topa vurur,çizgiyi geçen vurucunun tekrar takımının yanına dönmesi gerekdiğinden uygun anı bekleyip yakalanmadan geri takımının yanına dönmesi gerekir ,ve böylece oyun sürüp gider,oyunun belli bir süresi yoktur, oyuncular tarafından ne zaman istenilirse oyun bırakılır.

* Danacı: Vurucuların topa vurması için topu atan kişi ( Oyundaki sabit kişi, Danacının her 2 takımdan,da 1,er kere danacı hakkı adı altında topa vurma hakkı vardır. )

* Vurucu: Danacının attığı topa vuran kişi ( Her vurucunun 3 kez vurma hakkı vardır )

* Yayma: Danacının topu vurucuya yavaş ve düzgün bir şekilde atması

AşIk Oyunu:

Anadolu’nun birçok yerinde iletişim araçlarının ( televizyon, radio, uydu, gazete vb. ) bulunmadığı ya da yaygın olmadığı zamanlarda köylerde gençler iş zamanlarının dışında birtakım etkinlikler organize ederlerdi. Gençlerin buluşma yerleri ( özellikle erkekler ) genellikle köy merkezindeki damlardır. ( Bunun yanında gençler; düğünler, cenaze, Abdal Musa etkinlikleri vb durumlarda da bir araya gelirler ). Damlardaki bu buluşmalarda gençler konuşma fırsatı ve oyun oynama imkanı bulmaktadırlar. Bu oyunların içinde aşık oyunun ayrı bir önemi vardır. Aşık bir çeşit kemiktir (bakınız fotoğraf 1). Aşığın bulunması zordur. Çünkü canlı bir hayvanın kesilmesi ya da ölmesi gerekmektedir. O yörede küçükbaş ve büyükbaş hayvanlar ailelerin geçim kaynağı olduğu için kolay kolay kesilmez. Dolayısıyla aşık oyununda kazanan kişinin prestiji artmaktadır. Aşık oyunun yanında çocuklar çalma topu,da oynamaktadırlar.

Aşık; küçükbaş hayvanların ya da büyükbaş hayvanın arka ayaklarının eklem yerlerinden elde edilir. Bu oyun köyümüzde daha çok kışın oynanmaktadır. Aşıkların iri olanları seçilerek ağırlaştırmak için orta yerine kurşun dökülür. Aşıklar, çeşitli kök boyalarıyla boyanır. Oyunculardan her biri birer aşığı sıraya dizer. ( Günümüzde çocukların bilyelerle oynadıkları oyuna benzer ) Belli bir uzaklıkta çizilen çizgiden sırasıyla herkes dizilen aşıklara elindeki kurşun dökülmüş aşıkları atarak vurmaya çalışır. Bunun yanında yerdeki aşıkları vurmak için lök[C1] de kullanılır. Vurulan aşığın kazanılması için dizilen yerden üç ayak gitmesi esastır. Bu şekilde oyun devam eder. Aşık kemiğiyle oynanan farklı oyunlar da mevcuttur.

www.odekkoyu.com